Μπορεί ένας πολλαπλασιαστής να έχει τον ίδιο σκοπό που είχε και πριν από πενήντα χρόνια, δηλαδή την ανάφλεξη του µίγµατος, αλλά σήµερα ο πήχης των απαιτήσεων από αυτόν έχει ανέβει σε όλα τα επίπεδα, µε συνέπεια διάφορες αλλαγές, όπως στην τάση λειτουργίας του, τον σχεδιασµό του και την µεθοδολογία διάγνωσης του.
Η αρχή λειτουργίας τους
Οι πολλαπλασιαστές από τα πρώτα χρόνια κατασκευής τους έως και σήµερα βασίζονται στην ίδια αρχή λειτουργίας, στο φαινόµενο της αυτεπαγωγής. Μέσα σε ένα πολλαπλασιαστή υπάρχει ένα πρωτεύον τύλιγµα κατασκευασµένο από χοντρές σπείρες χαλκού (περίπου 200 µε διάµετρο σπείρας 0,75 mm2) και ένα δευτερεύον τύλιγµα από λεπτές σπείρες χαλκού (περίπου 20.000 µε διάµετρο σπείρας 0,063 mm2 ), καθώς και ένας σιδερένιος πυρήνας και ένα µονωτικό περίβληµα. Μόλις κλείσει το κύκλωµα του πρωτεύοντος, τότε διαρρέεται από ρεύµα και δηµιουργείται ένα µαγνητικό πεδίο. Εάν το κύκλωµα όµως διακοπεί, τότε λόγο (αυτ)επαγωγής στο δευτερεύον κύκλωµα δηµιουργείται υψηλή τάση, αρκετών χιλιάδων Volt ικανή να αναφλέξει το µίγµα καυσίµου – αέρα µέσω του µπουζί.
Οι απαιτήσεις
Η αρχή λειτουργίας όπως φαίνεται του πολλαπλασιαστή µπορεί να παραµένει ίδια, άλλαξε όµως ο τρόπος ενεργοποίησης του πρωτεύοντος και κυρίως οι απαιτήσεις που έχουµε από τον πολλαπλασιαστή, καθώς και το σχήµα του, αφού προστέθηκαν νέοι τύποι.Όσο αναφορά τον τρόπο ενεργοποίησης του πρωτεύοντος έχουµε περάσει από τις πλατίνες και τις ηλεκτρονικές αναφλέξεις στα συστήµατα χωρίς διανοµέα και στα πλήρως ηλεκτρονικά συστήµατα ανάφλεξης. Οι απαιτήσεις από ένα πολλαπλασιαστή στους σύγχρονους κινητήρες έχουν να κάνουν µε λιγότερες εκποµπές ρύπων και µικρότερη κατανάλωση καυσίµου, όπου ο πολλαπλασιαστής παίζει τον δικό του ρόλο, γιατί ως γνωστό εκποµπές και κατανάλωση είναι άρρηκτα συνδεδεµένες µε την ποιότητα της καύσης.
Έτσι οι σύγχρονοι πολλαπλασιαστές δεν πρέπει να έχουν περιθώρια ελαττωµατικής ανάφλεξης και κατά συνέπεια ατελούς καύσης και γι’ αυτό παρακολουθούνται στενά από το σύστηµα αυτοδιάγνωσης.Ένας σύγχρονος πολλαπλασιαστής πρέπει να χωράει στους περιορισµένους χώρους ενός κινητήρα και να παρέχει αξιόπιστη ανάφλεξη, ειδικά σε κινητήρες turbo ή άµεσου ψεκασµού, οι οποίοι απαιτούν υψηλότερη ενέργεια σπινθήρα. Αξίζει να σηµειωθεί ότι η τάση ανάφλεξης από τα 20.000 Volt που ήταν στους παλιούς πολλαπλασιαστές, έχει ανέβει γύρω στα 45.000 Volt.
Οι βασικές κατηγορίες
Οι βασικέςκατηγορίες πολλαπλασιαστών είναι οι κυλινδρικοί οι οποίοι χρησιµοποιούνται σε παλαιού τύπου αυτοκίνητα, οι λεγόµενοι τύπου διανοµέα που χρησιµοποιούνται σε αυτοκίνητα της δεκαετίας του ’90. Ακολούθως έχουµε τους πολλαπλασιαστές τύπου µπλοκ µια δηµοφιλή κατηγορία (µονού ή διπλού σπινθήρα). Εδώ κάνουν την εµφάνιση τους τα συστήµατα DIS (Distributor less- Ignition – System), όπου παράγονται δυο σπινθήρες και που στην περίπτωση ενός τετρακύλινδρου κινητήρα, ο ένας σπινθήρας θα δοθεί στον πρώτο κύλινδρο ο οποίος είναι στην φάση της συµπίεσης και ο άλλος στον τέταρτο, που είναι στην φάση της εξαγωγής (µέθοδος χαµένου σπινθήρα) και είναι κατάλληλος για κινητήρες µε ζυγό αριθµό κυλίνδρων.
Μια άλλη κατηγορία είναι οι πολλαπλασιαστές τύπου φρεατίου (µονού ή διπλού σπινθήρα), χωρίς καλώδια ανάφλεξης (εκτός του τύπου διπλού σπινθήρα), συµπαγείς για οικονοµία χώρου για µονούς και ζυγούς κυλίνδρους. Τέλος υπάρχει και η κατηγορία τύπου ράγας για µονούς και ζυγούς αριθµούς κυλίνδρων, χωρίς καλώδια και µε ωραία αισθητική διάταξη.
Χαλάνε οι πολλαπλασιαστές;
Θεωρητικά ένας πολλαπλασιαστής µπορεί να αντέξει σε όλο τον κύκλο ζωής ενός οχήµατος. Μερικές φορές όµως αυτό δεν συµβαίνει και αυτό έχει να κάνει , όχι τόσο µε τον ίδιο τον πολλαπλασιαστή, αλλά µε περιφερειακά εξαρτήµατα που σχετίζονται µε αυτόν (π.χ. καλώδια) ή µε το σηµείο που έχει τοποθετηθεί ο πολλαπλασιαστής ή µε τον τρόπο τοποθέτησης ή αφαίρεσης του. Γενικά ένας πολλαπλασιαστής, µπορεί να παρουσιάσει βλάβη από εσωτερικά βραχυκυκλώµατα τα οποία προκαλούν υπερθερµάνσεις, από µειωµένη απόδοση µπαταρίας (αυτό προκαλεί ανεπαρκή τροφοδοσία- µεγάλο χρόνο φόρτισης του πολλαπλασιαστή). Ζηµιά επίσης µπορεί να δηµιουργηθεί από τα τρωκτικά ή από την υγρασία, η οποία εισχωρεί από το πλύσιµο του κινητήρα. Μεγάλο πρόβληµα αντιµετωπίζουν επίσης οι πολλαπλασιαστές από τους κραδασµούς και τα θερµικά φορτία. Σε αυτή την αιτία βλάβης είναι περισσότερο επιρρεπείς οι πολλαπλασιαστές τύπου φρεατίου λόγω του ότι εκτίθενται σε µεγάλη θερµότητα και κραδασµούς από την κυλινδοκεφαλή, µε αποτέλεσµα κινδύνου ρήξης του πηνίου τους.
Συµπτώµατα ελαττωµατικής λειτουργίας – µετρήσεις
Τα συµπτώµατα ενός ελαττωµατικού πολλαπλασιαστή συνήθως είναι ακανόνιστη λειτουργία, έλλειψη ισχύος, δυσκολία στην εκκίνηση, άναµµα της λυχνίας ελέγχου του κινητήρα. Τυπικοί κωδικοί βλαβών που µπορούµε να δούµε µε το διαγνωστικό µηχάνηµα, οι οποίοι παραπέµπουν σε πιθανή δυσλειτουργία πολλαπλασιαστή είναι της µορφής PO350 έως PO362, που σηµαίνει πολλαπλασιαστής, πρωτεύον/δευτερεύον κύκλωµα – δυσλειτουργία κυκλώµατος (µε πιθανές αιτίες πολλαπλασιαστή καλωδίωση – εγκέφαλο).
Σε κάθε περίπτωση πρέπει να κάνουµε ορισµένους ελέγχους µε το πολύµετρο για να επιβεβαιώσουµε ότι το εξάρτηµα µας δηλαδή ο πολλαπλασιαστής λειτουργεί η όχι. Οι βασικές µετρήσεις στους περισσότερους πολλαπλασιαστές είναι έλεγχος ωµικής αντίστασης πρωτεύοντος, δευτερεύοντος, και έλεγχος µόνωσης . Οι τιµές µέτρησης έχουν µεγάλη απόκλιση.
Από τύπο σε τύπο και από µοντέλο σε µοντέλο γι’ αυτό καλό είναι να τις βρίσκουµε από διάφορα τεχνικά προγράµµατα πχ Auto-data κλπ.
Γενικά ισχύει ότι: Για κυλινδρικούς πολλαπλασιαστές το πρωτεύον πηνίο πρέπει να έχει αντίσταση από 3 έως 4 Ω ή 1 έως 1,5 Ω, όταν ο πολλαπλασιαστής έχει προαντίσταση και το δευτερεύον από 4 έως 10 ΚΩ, ενώ στον έλεγχο της µόνωσης το ωµόµετρο πρέπει να δείχνει άπειρο. Σε πλήρως ηλεκτρονικό σύστηµα ανάφλεξης η αντίσταση πρωτεύοντος είναι 0,3 έως 1 Ω, ενώ στο δευτερεύον 8 έως 15 ΚΩ.
Έλεγχος µε tester…
Τι γίνεται όµως όταν δεν υπάρχουν τιµές για έναν πολλαπλασιαστή ή όταν δεν είναι δυνατόν να µετρήσουµε το πρωτεύον και το δευτερεύον πηνίο; Όπως για παράδειγµα σε ένα πολλαπλασιαστή τύπου φρεατίου από ένα Fabia του 2004, κωδ. κινητήρα BME, 1.2, 12V ή τι γίνεται όταν παίρνουµε κωδικούς βλαβών από το διαγνωστικό του τύπου PO300, PO301, PO302, PO303 κλπ, που σηµαίνει σποραδικοί/πολλαπλοί κύλινδροι – ανιχνεύτηκαν ελαττωµατικές αναφλέξεις, κύλινδρος 1- ανιχνεύτηκε ελαττωµατική ανάφλεξη κλπ., όπου τότε η αιτία ίσως και να είναι πολλαπλασιαστής, αλλά πολύ πιθανόν να είναι και κάποιο άλλο από ένα σωρό προβλήµατα (µηχανικά, τροφοδοσία, συµπίεση κλπ) ή όταν το πρόβληµα παρουσιάζεται στιγµιαία και όταν ο κινητήρας έχει ζεσταθεί; Την λύση εδώ έρχονται να δώσουν τα λεγόµενα τεστεράκια ανάφλεξης. Τα συγκεκριµένα tester βασίζονται στην αρχή των ηλεκτροµαγνητικών κυµάτων. Η λειτουργία τους είναι απλή: Θέτουµε σε λειτουργία τον κινητήρα και αφού ανοίξουµε το tester το πλησιάζουµε προς τον πολλαπλασιαστή που θέλουµε να ελέγξουµε (οποιουδήποτε τύπου πολλαπλασιαστή), εάν το σήµα του πολλαπλασιαστή είναι κανονικό τότε ενεργοποιείται η πράσινη λυχνία καλής λειτουργίας του πολλαπλασιαστή στο tester.Εάν το σήµα είναι αδύναµο ή διακόπτεται, τότε ενεργοποιείται το κόκκινο λαµπάκι. Αξίζει να σηµειωθεί ότι µε το tester αυτό που είναι και οικονοµικό, µπορεί να επιβεβαιωθεί η λειτουργία και σε άλλα εξαρτήµατα που έχουν ηλεκτροµαγνητισµό πχ µπέκ, ηλεκτροβαλβίδες κλπ.
Σκόπιµο είναι , πριν ενοχοποιήσουµε τον πολλαπλασιαστή να βεβαιωθούµε εάν έρχεται παλµός ανάφλεξης προς αυτόν. Ένας παλµογράφος θα ήταν ότι καλύτερο, αλλά εάν δεν υπάρχει στο συνεργείο ή κάποιος δεν είναι τόσο εξοικειωµένος µε την χρήση του, την λύση µπορεί να δώσει εδώ ένα απλό LED tester (το οποίο µπορούµε να κατασκευάσουµε και µόνοι µας). Αφού εντοπίσουµε το φις στο οποίο έρχεται ο παλµός ανάφλεξης στον πολλαπλασιαστή το ξεκουµπώνουµε και συνδέουµε το LED tester. Κατόπιν, βγάζουµε τα φις από τα µπεκ ή το ρελέ της αντλίας (για να µην ψεκάζεται βενζίνη), µιζάρουµε και παρατηρούµε το LED. Αν αναβοσβήνει σηµαίνει ότι έχουµε παλµό ανάφλεξης (δοκιµάζουµε και αντίθετα τα φις, γιατί έχουµε LED tester…). Αν δεν αναβοσβήνει το LED µας, άδικα τα «βάλαµε» µε τον πολλαπλασιαστή και το πρόβληµα είναι πιο πίσω (πχ. Καλωδίωση, ECU, κλπ). Τέλος καλό θα ήταν όταν τοποθετούµε πολλαπλασιαστές φρεατίου κυρίως να χρησιµοποιο µε το ειδικό γράσο πολλαπλασιαστών, που κυκλοφορεί στο εµπόριο, για εύκολη τοποθέτηση και µελλοντική εξαγωγή χωρίς προβλήµατα. Δεν είναι και ότι καλύτερο να θέλουµε να αλλάξουµε µπουζί σε ένα αυτοκίνητο και τελικά να αλλάζουµε και πολλαπλασιαστή, επειδή τον καταστρέψαµε. Χρήσιµο επίσης είναι και το σετ εξωλκέων πολλαπλασιαστών που κυκλοφορεί στην αγορά για την ασφαλή εξαγωγή τους.
Του Χαρ. Π. Λιάτου.
(Τεχνολόγος Οχημάτων
Εκπαιδευτικός,
Εκπαιδευτής Ε.ΚΕ.ΠΙΣ.)
ΠΗΓΗ ...https://infoservice.com.gr/auto/%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BB%CE%B1%CF%80%CE%BB%CE%B1%CF%83%CE%B9%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%AD%CF%82/